Pengenalan
Isu atau masalah warga buruh asing telah
menarik minat perbincangan pelbagai pihak daripada pelbagai sudut pandang di
Sabah kerana daripada insiden pencerobohan warga asing pada tahun 2013 di Lahad
Datu, Sabah. Walaubagaimanapun, masalah warga buruh asing ini bukan hanya
terbatas kepada aspek keselamatan konvensional dan pertahanan sahaja tetapi
melibatkan elemen – elemen sejagat iaitu memberi impak kepada sesuatu kawasan
sekitar dan masyarakat. Menurut Ruhanas Harun (2009), menyatakan bahawa selepas
era perang dingin isu-isu sosial, ekonomi dan politik telah menggantikan
dominasi isu ketenteraan sebagai elemen keselamatan global. Hal ini menerangkan
bahawa perjalanan manusia menerusi sempadan yang melibatkan urusan ekonomi dan
politik akan memberi kesan terhadap keselamatan sesuatu kawasan.
Di
Malaysia, turut mengalami hal – hal yang berbangkit seperti hal ehwal ekonomi,
politik, kehadiran pendatang tanpa izin, jenayah rentas sempadan dan
keselamatan pelaburan. Hal ini kerana, masalah pergolakan di kawasan negara
jiran seperti di Selatan Filipina memberi impak kepada kestabilan ekonomi dan
politik yang bersempadan dengan negara Malaysia. Hal ini juga menimbulkan
banyak persoalan mengenai perkembangan sosio-ekonomi masyarakat di kawasan
persempadanan dan juga masalah keselamatan di Pantai Timur Sabah yang terjejas
akibat pencerobohan pengganas dari Selatan Filipina pada tahun 2013.
Pusat
Bandar Sandakan, Sabah juga terletak di Pantai Timur Sabah yang menjadi tumpuan
warga buruh asing datang untuk mendapatkan pendapatan. Hal ini kerana, menurut
kajian Wan Sawaluddin Wan Hassan & Ramli Dollah, (2008) menyatakan bahawa penduduk
tempatan sendiri tidak berminat
melibatkan diri dengan kerja-kerja yang berkaitan 3 ‘D’iaitu dirty
(kotor), dangerous (bahaya) dan difficult (sukar), menyebabkan
kerja-kerja ini terpaksa dilakukan oleh pendatang Filipina dan Indonesia. Dalam
kajian ini, mendapat seramai 500, 000 hingga 700, 000 pendatang tanpa izin yang
tinggal di Sabah berbanding jumlah penduduk Sabah iaitu 2.45 juta.
Banyak
perkara yang boleh mendatangkan masalah oleh warga dan buruh asing ini
terutamanya perkara yang memberi kesan buruk terhadap penduduk tetap di Sabah. Akibat
Pusat Bandar Sandakan, Sabah terletak di Pantar Timur Sabah yang menghadap Laut
Sulu menyebabkan banyak warga asing dari Filipina yang datang menetap kerana
masalah pergolakan negara. Persoalannya apakah masalah warga dan buruh asing di
Pusat Bandar Sandakan, Sabah terutamanya yang melibatkan penduduk tetap Sabah
sama ada dari keselamatan atau sosio-ekonomi?
Masalah – masalah warga dan buruh asing
di Pusat Bandar, Sandakan.
Rajah 1: Lokasi Kajian Pusat Bandar Sandakan, Sabah.
Pelbagai masalah yang timbul di Pusat
Bandar Sandakan, Sabah antaranya ialah masalah penyeludupan barang berbahaya seperti
barangan dadah iaitu syabu. Menurut kajian Wan Sawaluddin Wan Hassan &
Ramli Dollah, (2008) menyatakan dadah ini telah disebarkan ke seluruh bandar-bandar
di seluruh Sabah terutamanya di Sandakan, Tawau, Lahad Datu dan Kota Kinabalu.
Hal ini menerangkan bahawa penyeludupan barang – barang berbahaya ini memberi
impak keselamatan penduduk tempatan terutamanya melibatkan anak – anak tempat
yang terlibat dengan jenayah najis dadah.
Menurut
temu bual bersama penduduk tempatan di Pusat Bandar Sandakan iaitu Rohani
menyatakan bahawa adik kandung terlibat dengan jenayah kes dadah hingga
menyebabkan dipenjara. Walaubagaimanapun, hasil perbincangan daripada Mahkamah
Sandakan telah memindahkan adik kandungnya di penjara Kota Kinabalu pada tahun
2019. Begitu juga dengan soal selidik di mana ibu bapa ramai yang berpindah
dari kawasan tempat tinggal Sandakan atas sebab jenayah kes dadah. Hasil temu
bual dan soal selidik menerangkan bahawa akibat masalah warga buruh asing yang
membawa kes jenayah dadah menyebabkan migrasi penduduk keluar dan masuk semula
ke Pusat Bandar Sandakan.
Pada tahun 2001 telah banyak kes tangkapan berlaku iaitu sebanyak 522 kes dan 457 kes pada tahun 2002 di pantai timur Sabah yang membabitkan kes jenayah dadah. Berdasarkan rajah 2 turut menunjukkan bahawa penagih dadah rakyat Sabah di Malaysia turut meningkat secara mendadak iaitu penagih dadah 898 pada tahun 2015, 1,044 pada tahun 2016 dan 1,047 pada tahun 2017 daripada dapatan kajian Agensi Anti Dadah Kebangsaan. Hal ini menunjukkan kesan yang negatif dari segi keselamatan penduduk hingga ada yang mencari jalan untuk berpindah daripada kawasan Pusat Bandar, Sandakan.
Rajah
2: Menunjukkan penagih
dadah mengikut negeri di Malaysia pada tahun 2015 – 2017.
Sumber: Jabatan Perangkaan Malaysia, 2018
Bukan itu sahaja, masalah warga buruh
asing juga turut memberi impak yang negatif terhadap penduduk Pusat Bandar
Sandakan, Sabah dari segi kebersihan. Kebanyakan warga buruh asing yang datang
ke Pusat Bandar Sandakan telah mempengaruhi penduduk tempatan untuk membuang
sampah merata – rata tempat berdasarkan rajah 3 dan 4 di bawah. Jika kita lihat
banyak sampah yang dibuang di longkang – longkang, tempat menunggu bas dan
pembuangan sampah ke dalam tong sampah yang tidak betul.
Rajah 3: Menunjukkan pembuangan sampah merata –
rata di Pusat Bandar Sandakan, Sabah.
Rajah 4: Pembuangan sampah yang tidak betul di
tong sampah Pusat Bandar Sandakan Sabah.
Menurut temu bual yang dijalankan
bersama Encik Ezlan mengatakan bahawa warga buruh asing yang datang daripada
perkampungan seperti kampung air dan kampung BDC ke Pusat Bandar selalu
membuang sampah merata – rata di kawasan
Pusat Bandar Sandakan, Sabah. Penerangan temu bual ini disokong oleh kajian Wan
Sawaluddin Wan Hassan & Ramli Dollah, (2008) yang menyatakan bahawa
penduduk keturunan Filipina yang mendiami kampung air di mana asalnya sebagai
pusat penempatan pelarian mempunyai tabiat penduduk yang suka membuang sampah
ke dalam air termasuk najis.
Hal
ini memberikan kesan yang buruk bukan sahaja terhadap penduduk tempatan tetapi
mengurangkan kedatangan pelancong ke Pusat Bandar Sandakan, Sabah. Kesan buruk
terhadap penduduk tempatan ialah akibat pembuangan sampah dan najis akan menyebabkan
penduduk di Pusat Bandar terjangkit dengan penyakit warga asing ini. Malahan
akibat pembuangan sampah merata – rata tempat menjadikan Pusat Bandar Sandakan
sebagai pusat yang kotor dan tidak menarik perhatian pelancong untuk datang.
Hasil daripada temu bual Encik Ezlan juga menyatakan bahawa sampah merata-rata tempat hanya menyakitkan mata memandang. Penerangan ini disokong oleh Rasid Mail, Baszley Bee, Saat Damit, & AB Nasir Roslan. (2015) yang menyatakan bahawa para pelancong yang datang ke kawasan Pantai Timur Sabah hanya menjadikan pusat Bandar seperti Kudat, Sandakan, Tawau, Semporna dan Lahad Datu sebagai persinggahan. Pusat-pusat Bandar ini tidak memberikan mereka sebarang daya tarikan unik yang mampu menjadi tumpuan pelancong, terutamanya para pelancong dari luar negara. Oleh yang demikian, kita dapat mengetahui bahawa kemasukan warga dan buruh asing lagi banyak melakukan hal – hal yang negatif ketika memasuki kawasan Pusat Bandar Sandakan berbanding penduduk tempatan dan pelancong.
Selain
itu, kedatangan warga dan buruh asing mendatangkan masalah terhadap pendapatan
penduduk tempatan di Pusat Bandar Sandakan. Akibat masalah pergolakan dari
negara pendatang tanpa izin seperti Filipina serta ketiadaan tempat kerja telah
menarik ramai buruh asing untuk datang bekerja kerana pertumbuhan ekonomi yang
pesat di Sabah. Menurut Ramli Dollah & Kamarulnizam Abdullah (2017), yang
menyatakan bahawa sejumlah besar tenaga
kerja asing terutamanya dari Indonesia dan Filipina,
majoritinya bekerja secara tidak sah di negeri ini untuk memenuhi keperluan
tenaga kerja ini kerana pembangunan ekonomi yang pesat pada awal kemerdekaan.
Tenaga
kerja yang bekerja secara tidak sah ini pada awal kemerdekaan telah meningkat
dari semasa ke semasa pada hari ini di Pusat Bandar Sandakan, Sabah. Hasil
daripada temu bual penduduk menyatakan bahawa pekerja asing yang bekerja secara
tidak sah ini telah mempunyai keluarga masing – masing dan mengaut keuntungan
yang banyak dengan aktiviti menjual yang tidak sah. Warga buruh asing banyak
menjual barang – barang makanan seperti sayur – sayuran dan ikan. Perkara ini
memberi impak peningkatan saingan jualan buruh asing dengan jualan penduduk
tempatan yang sah di Pusat Bandar Sandakan. Menurut hasil temu bual juga
menceritakan bahawa terdapat warga asing yang melibatkan diri untuk bersama –
sama dengan penduduk setempat dalam aktiviti jual beli ini. Mereka akan lari
apabila pihak polis meronda kawasan dan datang semula ke tempat asal jualan
apabila pihak polis sudah habis meronda.
Rajah 5: Menunjukkan terdapat warga asing yang
menyamar sebagai penduduk Sandakan yang berjual beli secara tidak sah di
kawasan Pusat Bandar.
Hal ini menyebabkan ramai penduduk Sandakan
untuk berpindah – randah dalam memilih tempat yang tiada warga asing kerana
mereka lebih banyak mengeksploitasi pendapatan penduduk di Pusat Bandar
Sandakan, Sabah. Disamping itu, akibat aktiviti jual beli ini boleh menyebabkan
penduduk di Pusat Bandar terjangkit dengan bakteria dan menjejaskan kesihatan
penduduk Sandakan. Hal ini kerana Wan Shawaluddin Wan Hassan & Ramli
Dollah, (2008) juga menyatakan terdapat penduduk warga asing di Kampung air
Sandakan yang berdekatan dengan Pusat Bandar turut membuang najis.
Jika najis ini buang ke
dalam air yang akhirnya diguna pakai untuk membasuh sayur – sayuran untuk
dijual boleh menyebabkan penduduk terkena dengan penyakit berjangkit seperti
demam yang panas kerana bakteria E.coli. Bukan itu sahaja, dikatakan
menurut Wan Shawaluddin Wan Hassan & Ramli Dollah (2008) bahawa kedatangan
warga buruh asing boleh menyebabkan kegiatan pelacuran berlaku. Jadi ianya
boleh memberi kesan penyakit berjangkit yang lain seperti HIV melalui darah,
air mani dan liur terhadap penduduk tempatan yang terjebak dengan kegiatan pelacuran.
Oleh itu, pihak berkuasa harus mengambil langkah yang drastik dari segi
keselamatan dalam menyekat aktiviti jual beli yang tidak sah, pembuangan najis dan
kegiatan pelacuran yang berlaku di Pusat Bandar Sandakan, Sabah.
Susulan akibat daripada
buruh warga asing yang telah datang pada awal Kemerdekaan telah banyak mendominasi
sektor perikanan kerana Sandakan yang terletak di Pantai Timur Sabah. Menurut Ramli
Dollah & kamarulnizam Abdullah (2017), menyatakan bahawa dalam sektor
perikanan mempunyai pekerja utama dalam sektor ini iaitu kumpulan yang terdiri
daripada buruh Indonesia dan Filipina. Buruh Indonesia dikatakan majoritinya adalah
daripada keturunan Bugis dan Buton, manakala
buruh-buruh perikanan Filipina
pula terdiri daripada keturunan Suluk dan Bajau yang berasal dari
Kepulauan Sulu. Semakin ramai buruh
warga asing boleh menyebabkan ramai pengangguran di Pusat Bandar Sandakan yang
menyebabkan ramai di antara mereka yang mencari pekerjaan di daerah Kota
Kinabalu. Disebabkan majikan mampu memberikan gaji yang murah terhadap warga
asing akan menyebabkan majikan tidak menerima penduduk tetap sebagai pekerja.
Jika perkara sebegini terus
berlaku akan mengundang kesan yang buruk iaitu sikap pengusaha dan majikan
menjadi faktor kedatangan tenaga buruh asing dari negara luar seperti
Indonesia, Thailand dan Filipina ke dalam Malaysia. Azizan, Morshidi &
Mamat, Willvivne. (2017) menyatakan bahawa majikan memilih warga asing kerana
kos upah pekerja asing adalah rendah berbanding penduduk tempatan dan
kebiasaannya buruh asing tidak memilih pekerjaan. Hal ini menyebabkan kurangnya
aliran pengeluaran kos untuk
membayar upah pekerja, bahkan
boleh meningkatkan hasil
pendapatan mereka sebagai majikan
atau ahli kontraktor. Oleh sebab itulah, kebanyakan penduduk tempatan ramai
yang tidak mendapat pekerjaan di Pusat Bandar Sandakan, Sabah. Hal ini kerana jenis pekerjaan yang
diceburi oleh mereka adalah berbeza dengan pekerjaan tempatan(Kanfur &
Mustafa 1998).
Rajah 6: Pasar ikan Pusat Bandar Sandakan,
Sabah.
Hasil daripada temu bual juga
menceritakan bahawa warga buruh asing turut mengundang masalah daripada segi
keselamatan iaitu melibatkan pembunuhan. Menurut Wan Shawaluddin Wan Hassan
& Ramli Dollah. (2008), menyatakan bahawa ramai pendatang Filipina di Sabah
terbabit dengan aktiviti jenayah seperti merompak, merogol dan membunuh berbanding
dengan pendatang Indonesia. Contohnya, dari laporan berita Harian yang
melaporkan kes dua penculikan iaitu Wanita
warga Malaysia, Thien Nyuk Fun berusia 50 tahun yang diculik oleh kumpulan
bersenjata warga asing Filipina di restoran makanan laut di Pusat Bandar
Sandakan, Sabah.
Rajah 7: Restoran Seafood Ocean King Sandakan, Sabah yang terletak di pesisir pantai.
Perkara jenayah pembunuhan
ini berlaku kerana pergoralakan yang berlaku di negara mereka.iaitu Filipina
yang menjadikan sikap mereka ingin membunuh dari semasa ke semasa dan melakukan
hal – hal jenayah. Kenyataan ini disokong oleh kajian Wan Shawaluddin Wan
Hassan dan Ramli Dollah et al. (2003), yang menyatakan bahawa perkara ini
dikaitkan dengan konsep maratabat, stereotaip dan budaya dan sikap yang dibawa
dari negara asal. Oleh yang demikian, perkara remeh temeh seperti penculikan
dan pembunuhan ini hanyalah dianggap seperti tempat asal negara mereka. Turut
diceritakan oleh penduduk di Pusat Bandar Sandakan bahawa mereka juga turut
mencuri harta benda, membunuh, merogol dan merompak yang disabitkan kesalahan
yang melanggar undang – undang negara Malaysia.
Disebabkan
kampung air merupakan kawasan warga asing Filipina sering kali berlaku
pencurian elektrik dan air dalam kalangan penduduknya. Apabila bergaduh menurut
temu bual sering kali melibatkan barang – barang tajam seperti pisau dan parang
serta pistol hingga menyebabkan kematian penduduk tetap. Pihak polis
sememangnya akan tidak membuat rondaan di waktu malam dan juga seorang kerana
rondaan harus melibatkan kumpulan ramai bagi menghentikan pergaduhan. Oleh yang
demikian, menurut Wan Shawaluddin Wan Hassan & Ramli Dollah. (2008)
menyatakan bahawa koloni – koloni yang menghiraukan peraturan dan undang –
undang ini adalah entiti yang wujud di pinggir – pinggir bandar yang sesuai
dengan cara hidup pendatang tanpa izin. Oleh itu, tidak hairanlah wujud masalah
penculikan, pergaduhan dan pembunuhan sehingga melibatkan polis di Pusat Bandar
Sandakan Sabah.
Kesimpulan
Kesimpulannya, akibat masalah atau isu pergolakan negara seperti Filipina menyebabkan ramai pendatang tanpa izin yang datang dengan secara tidak sah ke negeri Sabah terutamanya kawasan yang berdekatan dengan pinggir laut dan pantai. Daripada masalah kekurangan tenaga buruh pada awal kemerdekaan yang mendesak kerajaan untuk mengambil buruh asing dari Filipina, Indonesia dan Thailand turut mengundangan terhadap masalah yang negatif yang mengancam keselamatan penduduk di Pusat Bandar, Sandakan ini. Bukan itu sahaja, turut menjejaskan sosio-ekonomi penduduk setempat kerana gangguan penyebaran penyakit, kotoran tempat jual beli, mengganggu aktiviti pelancongan dan penculikan yang menghentikan orang ramai menjalankan jual beli. Oleh itu, kerajaan Malaysia haruslah bertanggungjawab membasmi gejala negatif yang menggugat keselamatan penduduk dengan bantuan masyarakat di Pusat Bandar Sandakan ini. Walaubagaimanapun, kemasukan buruh warga asing yang masuk bekerja secara sah haruslah dihargai kerana mereka yang memberikan sumbangan kemajuan terhadap Pusat Bandar Sandakan, Sabah.
RUJUKAN
Azizan,
Morshidi & Mamat, Willvivne. (2017). Impak kemasukan buruh asing
(Malaysia).doi 10.13140/RG.2.2.20902.93768.
Berita
Harian. (2021). Diperoleh daripada https://www.bharian.com.my/taxonomy/term/11/2015/11/95635/pengurus-restoran-diculik-di-sandakan-dibebaskan
Jabatan
Perangkaan Malaysia. (2018) Siaran Akhbar Statistik Jenayah, Malaysia.
Diperoleh daripada https://www.dosm.gov.my/v1/index.php?r=column/pdfPrev&id=c2QzbXRSQzY3dlpMM3JoYmtlNmptZz09
Kanfur
M.G & R.Mustafa 1998. Japanese
experience in handing migrant
worker: lesson for Malaysia. Paper in Conference on
Migrant Workes and The Malaysian Economy. Kuala Lumpur.
Ramli
Dollah, Wan Shawaluddin Wan Hassan, Diana Peters, & Marja Azlima Omar
(2003) Pendatang Filipina Di Sabah: Satu Pemerhatian dari Sudut Keselamatan”, Jurnal
JATI, Bil 8. 226.
Rasid
Mail, Baszley Bee, Saat Damit, & AB Nasir Roslan. (2015). Isu keselamatan
di perairan Pantai Timur Sabah: Kelangsungan ekonomi masyarakat pesisir. Conference:
SASSREC Seminar 1: Border & Security of SabahAt: Sabah, Malaysia Volume: 1.
Diperoleh daripada https://www.researchgate.net/publication/294693878_Isu_keselamatan_di_perairan_Pantai_Timur_Sabah_Kelangsungan_ekonomi_masyarakat_pesisir
Ruhanas
Harun. (2009) Peningkatan keselamatan bersama melalui kerjasama dua hala
Malaysia dan negara-negara jiran. Jebat: Malaysian Journal of History,
Politics and Strategic Studies, 36. 16-40. Diperoleh daripada http://journalarticle.ukm.my/358/
Wan
Shawaluddin Wan Hassan & Ramli Dollah. (2008). Isu-isu keselamatan Sabah dan
impak kepada Malaysia (Issues in Sabah security and its impact to Malaysia). Jati-Journal
Of Southeast Asian Studies, 13, 49-68. Diperoleh daripada file:///E:/3901.pdf
Disediakan oleh: Mohd Herfan Bin Amen Hadara
No.matrik: Dxxxxxxx5774
Kumpulan kuliah: C
No comments:
Post a Comment